مبارزه تلخی بین مسکو و غرب در گرجستان در جریان است – نه در ایالت آمریکا، بلکه کشور کوچک دریای سیاه واقع در منطقه کوهستانی قفقاز. و مخاطرات سیاسی به طرز چشمگیری افزایش یافته است.
پارلمان گرجستان روز سه‌شنبه وتوی رئیس‌جمهوری را که منتقدان آن را «قانون روسیه» نامیدند، لغو کرد و به امید نیروهای دموکراسی‌خواه مبنی بر پیوستن جمهوری شوروی سابق به اتحادیه اروپا منجر شد.
مخالفان این لایحه را تلاشی وحشیانه برای سرکوب آزادی رسانه‌ها و سرکوب جامعه مدنی می‌دانند و ماه‌ها تظاهرات خیابانی گسترده را برای جلوگیری از اجرای این اقدام به راه انداخته‌اند. رئیس مجلس از این پس، بدون تغییر لحظه آخری، آمادگی دارد در صورت امتناع رئیس جمهور، ظرف پنج روز این قانون را امضا کند.
هانس گوتبرود، استاد سیاست عمومی در دانشگاه دولتی ایلیا در تفلیس، پایتخت گرجستان، درباره این لایحه گفت: «این کاملاً مضر است. “این یک لحظه آبخیز است.”
اتحادیه اروپا که هشدار داده بود اتخاذ این اقدام بر شانس پذیرش گرجستان در بلوک 27 عضوی “تاثیر منفی” خواهد داشت، گفت که از لغو حق وتو “عمیقا متأسف است”.
اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا در ایکس نوشت: «مردم گرجستان به شدت خواهان پیوستن به اتحادیه اروپا هستند. او از دولت گرجستان خواست تا “تعهد خود را به آرمان های اروپایی تایید کند”.
در واشنگتن، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجه، پیشنهاد کرد که دولت گرجستان در صورت دور شدن از ارزش‌های دموکراتیک، ممکن است از کمک آمریکا محروم شود.
او به خبرنگاران گفت: «اگر دولت گرجستان اکنون می‌خواهد ایالات متحده و دیگر شرکای غربی را نه به‌عنوان شریک، بلکه به‌عنوان دشمن ببیند، باید همه این‌ها را دوباره ارزیابی کنیم».
دولت بایدن قبلا این اقدام را تضعیف دموکراسی خوانده و نسبت به تحریم های احتمالی علیه حامیانش هشدار داده بود.
در نگاه اول، لایحه مورد بحث ممکن است یک موضوع ساده بوروکراسی به نظر برسد. سازمان‌های رسانه‌ای، گروه‌های غیردولتی – که بسیاری از آنها به بودجه خارجی متکی هستند – و نهادهای غیرانتفاعی می‌خواهد که اگر بیش از 20 درصد از سرمایه‌شان را از خارج از کشور دریافت کنند، به‌عنوان «منافع یک قدرت خارجی» ثبت نام کنند.
منتقدان می گویند که در عمل، این الزام تأثیری عمیقاً وحشتناک بر آزادی بیان و جامعه مدنی در گرجستان، کشوری با حدود 3.7 میلیون نفر خواهد داشت. سازمان‌های غیردولتی ممکن است مشمول تحریم‌های مالی سنگین شوند یا حتی به طور کلی تعطیل شوند.
کورنلی کاکاچیا، تحلیلگر سیاسی، که یک اتاق فکر در تفلیس را اداره می کند، گفت: «این راهی برای انگ زدن به این گروه ها است – الگویی بسیار آشنا از گذشته شوروی».
این اقدام الهام گرفته از اقدام تقریباً مشابهی است که کرملین در روسیه برای سرکوب مخالفان سیاسی استفاده کرد. پس از اینکه تلاش برای تصویب یک اقدام مشابه یک سال پیش با شکست مواجه شد، منتقدان می گویند مسکو فعالانه در پشت صحنه برای مهندسی تصویب این لایحه این بار کار کرد. کرملین هرگونه دخالت در این موضوع را رد می کند.
پارلمان گرجستان توسط حزب حاکم رویای گرجستان کنترل می شود، که بر اساس یک پلتفرم طرفدار اروپا مبارزات انتخاباتی انجام داده بود، اما سپس اقداماتی را برای تضعیف پیشنهاد عضویت آغاز کرد که در این لایحه به اوج خود رسید.
رای روز سه‌شنبه توسط نمایندگان – یک ماجرای پر سر و صدا که در آن یکی از اعضای حزب حاکم هنگام سخنرانی رهبر مخالفان را با آب پاشید – وتوی رئیس‌جمهور سالومه در 18 می زورابیشویلی، سیاستمداری مستقل که موضعش عمدتاً نمادین است، لغو کرد. رئیس جمهور این لایحه را محکوم کرده و آن را مانعی بر سر راه تلاش های گرجستان برای تبدیل شدن به “عضو کامل جهان آزاد و دموکراتیک” خوانده بود.
حزب حاکم گرجستان اصرار دارد که این اقدام با هدف جلوگیری از بی ثبات کردن کشور توسط نیروهای خارجی صورت گرفته است. اما منتقدان آن را مصمم‌ترین تلاش اقتدارگرایانه می‌دانند که تا کنون برای سرکوب احساسات غرب‌گرایانه که در طول سه دهه استقلال حاکم شد.
درگیری ها در پایان سال 2023 تشدید شد، زمانی که اتحادیه اروپا به گرجستان وضعیت نامزدی اعطا کرد که گامی به سوی پیوستن به این بلوک بود. در بیشتر سال جاری، اعتراض‌ها در محکوم کردن این اقدام علیه عوامل خارجی افزایش یافت – و با نمایش‌های فزاینده‌ای از نیروی دولتی مواجه شد.
فیلم تفلیس مکررا نشان می‌دهد که پلیس از گاز اشک‌آور و ماشین‌های آب پاش برای متفرق کردن جمعیت عظیم در مرکز تاریخی شهر استفاده می‌کند. عصر روز سه شنبه، پس از رای گیری، پلیس ضد شورش مجدداً حضور داشت.
حزب حاکم توسط یک الیگارشی طرفدار مسکو و نخست وزیر سابق به نام بیدزینا ایوانیشویلی تأسیس شد که ثروت او مستقیماً با روسیه مرتبط است. او و حزبش تمایل به سوق دادن گرجستان به مدار مسکو را انکار می کنند – اما بحران در پس زمینه تهاجم همه جانبه رئیس جمهور ولادیمیر پوتین به اوکراین، همسایه دیگری که روسیه کشورش را با خشونت حاکمیت خود را رد کرده است، آشکار شده است.
گرجستان مانند اوکراین پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 استقلال یافت. اما رها کردن روسیه آسان نبود. در سال 2008، روسیه و گرجستان بر سر استان اوستیای جنوبی گرجستان وارد جنگ شدند.
به منظور باقی ماندن در مسیر عضویت در اتحادیه اروپا، گرجستان باید در معیارهای کلیدی خاصی از جمله احترام به حقوق اساسی و حمایت از جامعه مدنی پیشرفت کند.
کاکاچیا، که ریاست موسسه سیاست گرجستان را بر عهده دارد، گفت که اگرچه این مبارزه پیامدهای جدی هم برای غرب و هم برای روسیه دارد، اما نیروهای طرفدار دموکراسی کشورش برای جلب توجه جهان خارج تلاش کرده اند.
او با اشاره به جنگ در اوکراین و غزه، انتخابات ماه آینده اروپا و انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر گفت: «گرجستان در حال حاضر اولویت ندارد. و این به نفع دولت است.»